Motor Su Sıcaklık Sensörü (Hararet Müşürü) Görevi Nedir? Arızası Nelerdir?

Motor Soğutma Suyu Sıcaklık Sensörünün (Hararet Müşürünün) Görevi ve Arızaları Nelerdir?

Motor soğutma suyu sıcaklığını belirleyip motor kontrol ünitesine (EKÜ ye) bildirir.

Hararet Müşürünün Sinyalleri Temel Olarak Şu İşler İçin Kullanılır:

* Motor çalıştırıldığında (örneğin sabah ilk soğuk çalıştırma), motorun rölanti devrinin ayarlanması, hararet müşürünün sinyaline göre ayarlanır. Soğuksa yüksek rölanti devir, sıcaksa düşük rölanti devri.

* Yakıt enjeksiyonunun ayarlanmasında, enjektörlerin yakıt püskürtme süresi, motor soğutma suyu sıcaklık bilgisine göre ayarlanır. Örneğin sensör soğuk motor sinyali gönderirse, enjektörlerin milisaniye olarak püskürtme süreleri arttırılır (Örn: 4 milisaniye). Sıcak motordaysa enjeksiyon süresi azaltılır (örn: 3 milisaniye) (rölanti motor devirleri için).

* Buji ateşleme zamanlaması; ateşleme avansı motorun (suyun) sıcaklığına göre ayarlanır. Avans; ateşlemenin piston üst ölü noktaya (ÜÖN’ye) varmadan önce yapılmasıdır.  Soğuk olan motorda ateşleme avanas açısı ÜÖN’den önce 13^o derece olurken; motor sıcakken avans açısı ÜÖN’den önce 5^o derece önce olabilir (rölanti devirleri için).

* Radyatör fanının otomatik olarak çalıştırılması-durdurulması da hararet sensöründen gelen sinyallere göre yapılır.

Motor Soğutma Suyu Sıcaklık Sensörü (Hararet Müşürü) Nerededir?

Genelde silindir kapağı üzerinde radyatörden en uzak noktaya yerleştirilmiştir. Termostatın yakınındadır.
 Hararet müşürünün yerini bulabilmek için motor silindir kapağının yanlarına bakın, metal boru şeklinde bir çıkış borusu olacaktır, motorda dolaşıp motorun sıcaklığını üzerine alan ve ısınan su, bu su çıkışından çıkacaktır. Bu metal boru çıkış ucu, bir plastik-kauçuk hortuma kelepçelenmiştir. İşte motor soğutma suyu sıcaklık sensörü, silindir kapağındaki bu metal su çıkış borusu üzerinde ya da hemen yakınındadır. Soğutma suyunun geçtiği kanala bakacak şekilde silindir kapağına sonda biçiminde sıkıca vidalanmıştır.

Yeni nesil motorlarda 2 adet motor soğutma suyu sıcaklık sensörü bulunabilir. Bu sensörlerden ilki, motor silindir kapağında, suyun motordan çıkış noktasında; ikincisi ise motor radyatörü su çıkış hattında bulunur. Radyatörde bulunan sensör temel olarak radyatörün elektrikli fanının devreye sokulması için bilgi verir.

Motor Su Sıcaklık Sensörü (Hararet Müşürü) Nasıl Çalışır ? (Hararet müşürü çalışma prensibi)
Bu sensör NTC (negatif sıcaklık katsayılı) tipi bir dirençten oluşmaktadır. Su sıcaklık sensörü EKÜ tarafından 5V luk sabit bir gerilimle beslenmektedir. Motor suyu sıcaklığı arttıkça, hararet müşürü direnç değeri azalmaktadır. Bu direnç değişimi, Elektronik Kontrol Ünitesi tarafından voltaj değişimine dönüştürülmektedir. İşte sensördeki direnç değişimiyle oluşan voltaj değerindeki değişmeye göre, EKÜ, motor suyunun ne kadar sıcak olduğunu algılamaktadır.

Elektronik kontrol ünitesi hafızasında, her voltaj değerine karşılık gelen bir sıcaklık değeri tablosu kayıtlıdır, bu tablodaki bilgilerle, motorun soğuk mu sıcak mı olduğunu algılar ve motoru ona göre yönetir. Bu sıcaklık değerine göre yakıt enjeksiyonu sürelerini ayarlar ve motorun ilk hareketi ve soğuk çalışması sırasında gerekli yakıt zenginleştirilmesini sağlar.
Elektronik kontrol ünitesi, motor suyu soğutma sensöründeki değere saniyede 40 kez bakar. Motor suyu sıcaklığı, motor yönetiminin ayarlanması için gereken en önemli bilgilerden biridir.

Motor soğutma suyu sıcaklık sensöründen alınan bilgilerle, motorun çalışması birçok açıdan düzenlenir. Örneğin;
Motor soğukken ilk çalıştırmada, sensörden gelen soğuk bilgisiyle, hava yakıt karışımı zenginleştirilir, daha çok yakıt, daha az hava olacak şekilde ayarlanır ve soğuk ilk çalıştırma rölanti devri daha yüksek değere çekilir (Örn: 1000-1200 dev). Rölanti devrinin ne kadar yükseltileceği, motorun ne kadar soğuk olduğuyla ilgilidir. Örneğin ayaz olduğunda, sıcaklık eksi değerlere düştüğünde sabah ilk çalıştırmada, su sıcaklık sensörü çok soğuk bilgisini motor kontrol ünitesine gönderecek, ve ECU de motor rölanti devrini en üst seviyeye çekecektir. Daha sonra motorun ısınmasıyla birlikte, motorun rölanti devri otomatik olarak düşürülecektir.

Ateşleme avansı , motor suyu sıcaklık bilgisi de göz önünde bulundurularak ayarlanır, soğuk motorda daha az ateşleme avansı verilir.

Motor soğukken, EGR valfi kapalı olmalıdır. EGR valfinin açılmasında, motor suyu sıcaklık sensörü bilgisi de kullanılır. Motor soğukken EGR valfi açılırsa, motor vuruntu yapacaktır.
Motor soğukken karbon kanister valfi açılmayacaktır.
Motor soğukken, motor kontrol ünitesi, lamda sensörü verilerini, motor ısınana kadar görmezden gelir. Çünkü soğuk motoru zaten zengin karışımla çalıştırıyordur.
Radyatör fanını açıp kapatmak için, hararet sensöründen bilgi alınır. Bazı araçlardaysa, fanının devreye sokulup sokulmayacağı ayrı bir sıcaklık sensörü - switch'le kontrol edilir.

Tipik bir soğutma suyu sıcaklık sensörü soketinde iki pin bulunur, fakat soketinde 4 pin olanları da vardır. 

Bazı araçlarda su sıcaklık sensörlerinde iki kademeleri sıcaklık sensörü de kullanılmaktadır. Motor suyu sıcaklığı belirli bir değerin üzerine çıktığında, kontrol ünitesi, su sıcaklık sensörüne gönderdiği referans voltaj değerini değiştirerek, suyun sıcaklığını çok daha hassas ve net olarak ölçebilmektedir.

Hararet Müşürü Arıza Belirtileri Nelerdir ? (Su Sıcaklık Sensörü Arızası Nasıl Anlaşılır?)

* Yüksek yakıt tüketimi, motorun zengin karışımla çalışması.

* Motor arıza lambasının yanması (lambda-oksijen sensörü kaynaklı olabilir).

* Sürekli zengin karışımla çalışma sebebiyle katalitik konvertör arızası, yüksek egzoz emisyon değerleri.

* Dalgalı rölanti devri, rölantideyken veya yolda giderken stop etme.

Motor Su Sıcaklık Sensörü Arızası ve Çözümü

Hararet müşürü arızalanırsa, elektronik kontrol ünitesi radyatör fanını çalıştırır. Yani radyatör fanının kendiliğinden çalışması gibi bir sorun olursa, hararet müşürünün (sıcaklık sensörünün) bozulmuş olma ihtimali yüksektir. Sensör bozulduğunda, ECU, motor su sıcaklığını hafızasında kayıtlı sabit bir sıcaklık değeri (95 derece) olarak okur, öyle var sayar.

Hararet müşürünün bozuk olup olmadığı katalog değerler referans alınarak sıcaklık-direnç ölçümüyle belirlenebilir. Bunu konunun uzmanları yapmalıdır. Eğer hararet müşürü bozuksa, aynı özellikteki yenisiyle değiştirilmelidir.

En sık görülen motor suyu sıcaklık sensörü arızası sebebi, sensör bağlantı kablolarındaki kopukluk, sensör soketindeki temassızlık, oksitlenme, kir-pas-çamur birikintisi gibi sebeplerdir.

Hararet sensörünün yanlış ölçüm yapması, radyatör fanının devreye girmesini engelleyebilir, motor aşırı hararet yapabilir. Bu durumda silindir kapak contası yanması, piston-segman aşınmaları meydana gelebilir ve büyük masraflar açabilir.

Motor elden geçirildiğinde ya da daha önce birkaç kez yüksek hararet sorunuyla karşılaşılmışsa, su sıcaklık sensörü değiştirilmelidir.

Motor Su Sıcaklık Sensörü (Hararet Müşürü) Arıza Kontrolleri

Sıcaklık ölçen NTC tipi bir sensörün besleme voltajı 5 volttur. Bu sensör motor soğutma suyu sıcaklık sensörü veya emilen hava sıcaklık sensörü olabilir. Voltmetreyle çıkış voltajı ölçülen sensörde, ölçüm sonucu 5 volt veya 0 volt olamaz,  olursa o sensör arızalı demektir.