Ateşleme Bobini Nedir Arızası Belirtileri ve Tamiri

Elektronik Ateşleme Bobininin Görevi Nedir? Ne işe yarar?

Ateşleme bobinleri, en son teknoloji kullanılarak üretilen direkt ateşlemeli benzinli motorlarda, her bir silindir için ayrı ayrı buji kafalarına takılmış olan ve 30 bin voltluk gerilim üreterek bujilerde kıvılcım oluşmasını sağlayan elektronik parçalardır. Her bujinin tepesinde kendi ateşleme bobini vardır.

Ateşleme Bobini Nasıl Çalışır? (Direkt-Bağımsız Ateşleme Sistemi) (Kalem tip buji üstü ateşleme bobini)

Elektronik (bağımsız) ateşleme sisteminde kullanılan ateşleme bobinleri temel çalışma prensibi olarak, klasik ateşleme sistemindeki endüksiyon bobini gibi çalışır. 

Klasik ateşleme sisteminden ve distribütörsüz ateşleme sisteminden farklı ve gelişmiş olarak, bu sistemde her silindir için (yani her buji için) ayrı bir ateşleme bobini bulunmaktadır. Ateşleme bobinleri, motor kontrol ünitesinin kumandasıyla, ateşleme sırası gelen silindirin bujisinde kıvılcım oluşturacak şekilde çalışır.

Her ateşleme bobininin içinde iki adet sargı bulunur, primer (birincil) sargı ve sekonder (ikincil) sargı. Bu iki sargı iç içedir ve en içte bir demir nüve (çekirdek) vardır, bu da manyetik alanın güçlenmesini sağlar. ECU (motor kontrol ünitesi), ateşleme bobininin primer sargısına akım verir ve tam ateşleme yapılması anında bu akımı keserek, sekonder sargıda 30 bin volt  oluşmasını sağlar. Yani ateşleme bobini 20-30 bin volt üretir. Ateşleme bobini buji kulesine sıkıca geçmiş durumdadır ve sekonder sargı bujini orta elektrotuna bağlıdır. 30 bin voltluk (+) pozitifi yüklü gerilim bujinin orta elektrotundan girer ve yanma odasına bakan uçtan buji tırnaklarından atlayarak (şasilenerek) kıvılcım oluşturur. Böylece yanma odasına alınan hava-yakıt karışımı yakılır (patlatılır).

Çok bobinli soketli tip ateşleme bobinlerinde motor verimi daha yüksek olurken, daha düşük egzoz emisyonları elde edilir.

Ateşleme bobinin arızası nasıl anlaşılır? Ateşleme bobini arıza belirtileri nelerdir?

Ateşleme bobini bozulursa motor titreşimli çalışır, rölantide kendiliğinden stop eder, marş yapıldığında motor geç-zor çalışır, arabanın çekişi düşer, yakıt sarfiyatı artar.

Ateşleme bobininin arızasını anlamak aslında kolaydır, eğer aracınızda bağımsız elektronik ateşleme sistemi varsa, (yani buji kablosu olmayan yeni sistem), aşağıdaki resimde gösterildiği gibi, sırasıyla ateşleme bobininin soketini çıkararak, motorun tepkisine bakınız. Soketi çıkardığınızda motor sarsıntı-titreşim yapıyorsa, o ateşleme bobini sağlamdır. Soketi çıkardığınızda motorun çalışmasında hiçbir değişiklik hiçbir titreşim olmuyorsa, ateşleme bobini ya da buji arızalıdır, o silindirde kıvılcım oluşmadığı için yanma da olmuyordur. Kontrol edilen silindirde ateşleme olmuyorsa o bujinin ateşleme bobini ya da buji arızalı olabilir, emin olmak için bujiyi kontrol edin, buji sağlamsa ateşleme bobini bozuktur.

Ateşleme bobini nasıl sökülür?

Aşağıdaki resimde gösterildiği gibi, bobinin elektrik soketi sökülür ve ateşleme bobinin silindir kapağına sabitleyen bir civata sökülür, böylece ateşleme bobini yukarı çekilerek çıkartılır. Dikkat: Motor çok sıcakken buji ateşleme bobini çıkarılmaz.

Eğer aracınızda tek bir ateşleme bobini ve buji kabloları varsa, gene yukarıdaki gibi, yalıtkan bir eldivenle, sırasıyla buji kablolarını çekin, motor sarsıntı yapıyorsa, o çektiğiniz silindirin ateşlemesi sağlamdır, bujisi de sağlamdır. Buji kablosunu çıkardığınızda motor hiç tepki vermiyorsa, o silindirde ateşleme arızası vardır, büyük ihtimalle buji arızalıdır. Bu test sırasıyla her silindirin bujisi için yapılır. Buji sağlamsa, motorun subap sisteminin sağlam olduğundan emin olun, subap sistemi sağlamsa, ateşleme bobini arızalı olabilir. Bazen subapların aşınmış olmasından dolayı, silindirde yanma kötü oluşur, aslında ateşleme sistemi (buji ve ateşleme bobini) sağlam olmasına rağmen, buji kablosunu çektiğinizde, motor gene hiç tepki vermez, buna dikkat edilmesi gerekir. Ayrıca çıkarılan buji kablosundan kıvılcım atlıyor mu bunu güvenli (çarpılmadan) bir şekilde test ederek emin olmak faydalı olabilir. Buji kablosu arızası da yaygındır, buji kablosunun sağlam olduğundan emin olun, boşuna ateşleme bobinin değiştirmemiş olursunuz.

Ateşleme bobinin arızalandığında tamir yerine yenisi ile değiştirmek uygun olacaktır. Eğer aracınızda bağımsız elektronik ateşleme sistemi varsa, hangi ateşleme bobini arızalıysa sadece onu değiştirirsiniz. Eski tip tek ateşleme bobinli sistem varsa, bunun değişmesi gerekir.

Bazı gelişmiş motorlarda, ateşleme bobini bozulan silindire gönderilen yakıt kesilerek katalitik konvertörün zarar görmesi engellenir.

Ateşleme bobinin arıza tespiti nasıl yapılır ? (Soketli – Çok bobinli tip ateşleme bobini)

Ateşleme bobini soket pinleri doğru olarak tespit edilerek multimetreyle (avometre), ohm ölçümü skalasına ayarlayarak direnç değerleri ölçülmelidir. Primer ve sekonder sargıların direnç değerleri okunarak ve bu değerler katalog değerlerle karşılaştırılarak arıza kontrolü yapılabilir.

Direnç (ohm) ölçümünde tüm elektrik bağlantıları, soketler sökülmüş olmalıdır. Devrede elektrik akımı olmamalıdır.

Uçlar kontrol edilirken, multimetre direnç değeri sonsuz değer gösteriyorsa, ya da sesli konumdayken ötmüyorsa, bobin devresinde kopukluk vardır ve o ateşleme bobini arızalıdır demektir.

Ateşleme bobinin soket uçları doğru tespit edilmelidir. Örneğin: 4 pinliyse, soldan sağa ilk iki pin ucu – eksi uç, 3. Pin artı + uç, 4. Uç ise sinyal ucu olacaktır. (farklı modellerde farklı uçlar olabilir)

Multimetreyle ateşleme bobininin direnci ölçüldüğünde;
primer devre direnci 0,3 - 1 ohm arasında 
sekonder devre direnci 8-15 kilo ohm arasında olması normal kabul edilir. 
Ateşleme bobininin besleme voltajı 9-14  volt arasındadır. 

Not: katalog değerleri baz alınmalıdır.

(Bağımsız Elektronik Ateşleme Sistemi ve Ateşleme Bobini)